تعارف، واقفيت

تعارف- مشرقي

بين الاقوامي برادريءَ آڏو، جڏهن به ڪنهن رياست يا مُلڪ جي اختيار ڪيل پرڏيهي پاليسي سامهون ايندي آهي، ته انهيءَ جي هر نُڪتي کي غور ۽ ويچار سان جاچيو ويندو آهي. ڪڏهن ڪو ملڪ پنهنجي روايتي پرڏيهي پاليسي مٽائي وقت ۽ حالتن مطابق ڪُجهه نوان فيصلا ڪندو آهي. اهڙي تبديليءَ جي پٺيان ضرور ڪي لڪل اهم مقصد (Orientation) موجود هوندا آهن. پرڏيهي بدلاءَ جا نتيجا سامهون ايندا آهن، ته پاليسيءَ جي اصل محرڪن(Orientation) جي به خبر پئجي ويندي آهي. 1961ع ۾ برطانيا جڏهن ”يورپي يونين“ جي اداري ۾ مستقل ميمبرشپ اختيار ڪئي، ته ان تبديل ٿيل پاليسيءَ جي ”اوريئنٽيشن“ اها هئي، ته برطانيه روايتي سوچ کان هٽي آمريڪا ۽ دولتِ مشترڪه جي مُلڪن جي ويجهو رهڻ بجاءِ، پنهنجي پاڙيسري يورپي رياستن سان باهمي تعلقات وڌائڻ ٿي چاهيا. آمريڪا جو 1949ع ۾ نيٽو ۾ شامل ٿيڻ جو مقصد به انهيءَ يورپي اتحاد کي وڌائڻ ۽ سندن سيڪيورٽي کي مضبوط ڪرڻ سان گڏ، کين پنهنجي ويجهو ڪرڻ به هو. نامياري سياسي محقق ’ڪي. جي هولسٽاءِ‘ (K.J.Holsti) مطابق ”اوريئينٽيشن“ ٽن قسمن جي ٿئي ٿي. هڪ؛ آئسوليشنزم (ڪنهن به ڌُر کان مڪمل عليحدگي اختيار ڪرڻ)، ٻيو؛ نان الائنمينٽ ( يعني ڪنهن به اتحاد ۾ روايتي شموليت نه هوندي ، پر اتحاد ۾ شامل ملڪن سان تعلقات برقرار رهندا) ۽ ٽيون الائنس، اتحاد ٺاهڻ ۽ هلائڻ. ماهرن جو خيال آهي ته هولسٽاءِ تمام وڏي پئماني تي ”اوريئنٽيشن“ جي اصطلاح جي وضاحت ڪئي آهي، جنهن ۾ هن اصطلاح کي مڪمل باريڪ بينيءَ سان جاچي نه ٿو سگهجي، پر تنهن هوندي به سندس تحريرن ۾ انهيءَ اصطلاح بابت صحيح ۽ تفصيلي وضاحت ڪئي وئي آهي. بين الاقوامي تعلقات جي علم ۾ ”اوريئنٽيشن“ اهم اصطلاح آهي. خاص ڪري سفارتڪار، سياسي اڳواڻ ۽ پرڏيهي پاليسي ٺاهيندڙ اڳواڻ، پنهنجي ملڪ جا مفاد ۽ ان جون ترجيحون سامهون رکي، ڪنهن پاليسيءَ جي اهم مقصدن (اوريئنٽيشن) جي تشڪيل ڏيندا آهن.