اثر، زور، سفارش ڪرڻ، اثر هلائڻ

اثر- تاثير

لاطيني ٻولي جي لفظinfluentia مان ورتل هي اصطلاح ڪنهن به شخص، تنظيم، سگهاري قوت وٽ موجود صلاحيت جي نشاندهي ڪري ٿو، جنهن ذريعي اُها ڪنهن ٻئي شخص، تنظيم ۽ رياست جي فيصلن، روين، راين ۽ لاڙن تي اثرانداز ٿي کيس پنهنجي مرضيءَ مطابق هلڻ تي مجبور ڪري سگهي. بين الاقوامي لاڳاپن ۾ ان صلاحيت کي ’اثرجي دائري‘(Sphere of Influence) جي ذريعي بيان ڪيو وڃي ٿو. يعني اهڙو علائقو يا خطو، جنهن تي ڪنهن به رياست، تنظيم يا اختياريءَ کي سياسي، ثقافتي، معاشي ۽ فوجي حوالي سان اثر حاصل هجي. عام طور تي اها حاصلات اثر رکندڙ ۽ اثر قبول ڪندڙ وچ ۾ ٿيل ڪن رواجي معاهدن هيٺ ڏسڻ ۾ ايندو آهي، پر هروڀرو ڪنهن خاص معاهدي يا انتظام جي ضرورت نه آهي. ان قسم جو لاڳاپو بنا ڪنهن لکت ۾ ٿيل انجام جي به ممڪن آهي. البت ان قسم جو لاڳاپو جڏهن چوٽيءَ تي پهچندو آهي، ته اثر هيٺ آيل رياست جي حيثيت ڏَنَ- ڀرو، بيٺڪ يا نيم ٻانهي رياست جهڙي ٿي ويندي آهي. هيڻين رياستن مٿان سگهارين رياستن/قومن جي اثر وارو معاملو انتهائي پراڻو آهي ۽ اڄ به ’سپر پاورز‘،’گريٽ پاورز ۽ ’مڊل پاورز‘ جي نالي ۾ قائم آهي. ’اثر‘ جا مختلف قسم ٿيندا آهن. ٻي مها-ڀاري لڙائيءَ واري دور ۾ جاپان ڪوريا 1910 کان 1945ع تائين ، ويٽنام، منچوريا، تائيوان ۽ چين تي پنهنجو اثر سڌي سنئين حڪومت قائم ڪرڻ ذريعي رکيو ( جيتوڻيڪ جاپان 1895ع کان تائيوان تي قبضو برقرار رکيو ، پر 1945ع ۾ ٻيهرچين پنهنجي حڪومت قائم ڪئي ) ، جڏهن ته ڪيوبا سوويت روس کان پري هوندي به سندس اثر هيٺ رهيو. ٻئي طرف ايران ۽ ٿائيلينڊ وري اهڙا ملڪ آهن، جيڪي ’بفر رياستون‘ هجڻ ڪري هڪ ئي وقت ٻن سگهارين طاقتن ترتيبوار سوويت روس، برطانيا، فرانس ۽ برطانيا جي اثر هيٺ رهيا. ساڳي طرح جرمني ٻن حصن ۾ ورهائجي ٻن عالمي طاقتن جي اثر هيٺ رهيو