نظريو

نظريو، سوچ ۽ فڪر

”نظريو“ دنيا جي وجود ۾ اچڻ سان گڏ شروع ٿيو. جيڪو اصل ۾ خيالن، تجربن، منزلن ۽ توقعات جو هڪ مجموعو آهي. دنيا ۾ هر انسان جو زندگيءَ بابت پنهنجو نظريو آهي، پر ڪجهه ڏاهن، انسانن ۾ اجتماعيت پيدا ڪرڻ لاءِ ڪن اصولن تي ٻڌل سهمتيءَ ڀريا نظريا ڏنا آهن، جيڪي دُنيا جي وڏي آباديءَ ۾ راهنما اصولن طور مڃيا وڃن ٿا. انهن مان ڪجهه نظريا مذهب جي بنياد تي موجود آهن، ته ڪي نسلن، علائقن ۽ ثقافتن وغيره جي بُنياد تي وجود رکن ٿا. عالمي سياست ۾ نظريا اهڙن خيالن جو مجموعو آهن، جيڪي رياستي لاڳاپن جي دوران عمل هيٺ ايندي مُختلف نتيجا مهيا ڪن ٿا. دُنيا ۾ آزاد خيالي، آمريت، سرمايه داري، اشتراڪيت، صيهونيت ۽ نازيت سميت ڪيترائي اهڙا نظريا پيدا ٿيا آهن، جن عالمي سياست تي انتها گهرا اثر مُرتب ڪيا. ان کان علاوه زندگيءَ جي مُختلف شعبن، جهڙوڪ معيشيت، واپار، صحت، روزگار ۽ ٻين معاملن بابت به دُنيا ۾ مُختلف نظريا موجود آهن. نظرين جا ڪُجهه هيٺيان اهم قسم آهن. (1) تبديليءَ جا مُخالف (Status Quo) نظريا: جيڪي روايتي بين الاقوامي قاعدن اندر رهندي، بنا ڪنهن نئين رويي اختيار ڪرڻ جي، جاري رهن ٿا. هن دائري ۾ هلندڙ رياستون هڪٻئي جي حقن جو احترام ڪن ٿيون. (2) سامراجيت جا نظريا: هنن نظرين ۾ يقين رکندڙ رياستون ”ساڳيائپ“ جي ماحول کي ٽوڙيندي، اهڙو سرشتو جوڙڻ جي ڪوشش ڪن ٿيون، جنهن ۾ سندن مُفادن کي ٻين رياستن جي مُفادن مٿان اهميت حاصل ٿئي. هي نظريا طاقت جي حاصلات لاءِ هر قسم جا قدم کڻڻ لاءِ تيار هوندا آهن. (3) منجهيل نظريا: هي نظريا رياستن جي تبديل ٿيندڙ پاليسين سبب اڻ چٽا هوندا آهن ۽ وقت بوقت منجهن توقع جي خلاف ڦيرو ايندو رهندو آهي. ان جو هڪ مثال امريڪي صدر ووڊرو ولسن جو ”قومي اختيار“ وارو نظريو آهي، جنهن جي نتيجي ۾ آمريڪا جمهوري مُلڪ هوندي به، ٻي عالمي جنگ ۾ ابتدائي مرحلي کان شموليت نه ڪئي