اسلحي جي گهٽتائي- ڪمي

دنيا ۾ هٿيار ٺاهڻ، وڪڻڻ، کوڙڻ ۽ پکيڙڻ واري عمل کي ٻنجو ڏيڻ لاءِ ورتل ڪوششن کي Disarmament چيو وڃي ٿو. هن سڄي جاکوڙ جو اصل مقصد هڪ اهڙي امن ڀري دنيا جو قيام آهي، جيڪا هٿيارن کان پاڪ هُجي. انهن ڪوششن ذريعي هٿيارن کي گهٽائڻ، هٽائڻ ۽ مڪمل خاتمي جو پيغام ڏنو ويندو آهي. هٿيارن جي ڊوڙ ۾ گهٽتائي مختلف طريقن ۽ سطحن تي ٿيڻ ممڪن آهي. اها گهٽتائي علائقائي يا عالمي سطحن تائين، هڪ طرفي، ٻه – طرفي يا گهڻ- طرفي ٿي سگهي ٿي. ساڳئي وقت اها گهٽتائي محدود يا مُڪمل، ڪجهه هٿيارن يا هر قسم جي هٿيارن جي حوالي سان به ٿي سگهي ٿي. پر هن تحريڪ جو اصل مقصد ڌرتيءَ تي هر قسم جي هٿيارن جو مڪمل خاتمو آهي. ويجهي ماضيءَ ۾ هميشھ فاتح قومن Disarmament وارو عمل هارايل قومن تي مڙهيو آهي. مثال طور ٻي عالمي جنگ کانپوءِ اتحادين جرمنيءَ تي هٿيار نه ٺاهڻ جو شرط مڙهيو ۽ نار واري جنگ (1991ع) ۾ آمريڪا ۽ سندس اتحادين عراق تي ساڳيون پابنديون لاڳو ڪيون. اِن عمل جي ڏس ۾ ابتدائي ڪوششون روس جي زار ’اليگزينڊر‘ جي طرفان ٿيون، جڏهن ته بنيادي فيصلا هيگ ۾ ٿيل ٻن بين الاقوامي ڪانفرنسن (1899ع ۽1907ع) ۾ ڪيا ويا