سر

ميڊيڪل (طب) جي ڊڪشنريءَ مان :

سر

سِرُ [ف])مٿو، مُنڍي، سِسي، سِسُ، سيس، سِرِي(: head, head and neck, cephalus [L], kephale [G]

سنڌي (ديوناگري) کان انگريزي ڊڪشنريءَ مان:

سر

S सर s. f.: A fold or string of beads etc. in a necklace.

S P सरि adj.: Head, principal, chief, supreme.

सरु s. m.: A kind of reed or grass from which a kind of cord munj is made. Saccharum sara. The world, the ways of the world. An iron instrument with which when heated clothes are marked ornamentally, the mark so made, a crease. The Hindu burning ground, or place

S सिर s. f.: A brick. An awn of corn.

S P सिरि prep.: At , on, upon.

S P सिरु s. m.: The head.

S सुरु s. m.: Tone, melody, accent, note, song, tune. Hint, obscure, intimation.

Abbreviations

Abbreviations con = Conjunction, int = Intrjection, plu = Plural, pre = Preposition, adj = Adjective, s = Singular, m = Masculine, f = feminine, v = verb, adv = adverb, imp = imperative, v.a = verb active, v.n = verb neuter.

:جامع سنڌي لغات ۾

سر

سَرُ: اسم خاص. تعلقي جاتي ۾ هڪ ديهه جو نالو.

سَرَ جمع سَرون: ث. موتين جي لڙهي ، موتين مڙهيل سڳو ، ڦَٽاڪن جي لَڙه يا پاٺو ، گَجَ جي ڀَرت جو هڪ قسم ڪ. اُٺ جي بغل جي وچوارو وڌيل گوشت. ڪچ ڪوڏين جي جهالر واري اوڄيدار چني.

سَرُ جمع سَرَ: ذ. [سن. شَرُ = ڪاني جو قسم] ٻُوڙي جو قسم. سر جي ڪاني مان ٺهيل تير. ٻاڻ ، تير ، ٽينگر ، پيلو. ”سر جو سڃيو سڄڻين ٻنگان ڀري ٻاڻ“ شاهه کير جي پِڇيءَ جو مٿيون تهه. ڪانچ جو وَڪَڙُ. صفت سِڌو، سر ڏکڻ = سڌو ڏکڻ

سِرَ جمع سِروُن: ث. [سن. شِلا = سِرَ] پڪي چيڪي مِٽيءَ جو چورس يا ڪعب ٽڪر ، ڀتين ٺاهڻ ۽ فرش وغيره ۾ ڪم ايندڙ. پينگهي جي ڪاٺي، جنهن ۾ گهوڙي ۽ ٽنگون پَون. سَرَ جي ڪاني جي کلن واري ڪُت.

سِرِ: ظرف. ڏي ، وٽ ، ڏانهن ، تي اُتي ، مٿي ، ۾. اڳڀرو ، اڳتي. ويجهو ، لڳ ، ڀر ۾ پهچڻ. سان. بابت.

سِر جمع سِر: ذ. [ع. سِر = اسرار] ڳجهه ، راز ، ڀيد ، مَنجههُ ، انت. وِچُ ، سُرُ ، پيٽُ ، پوشيدگي. حيرت. خوشي.

سِرُ جمع سِرَ: ذ. [ف. سَر] بدن جو هڪ عضوو ، مٿو ، سِرِي ، سِسِي. منڍي. ابتدا ، شروعات.

سِرُ: باز جي اوڳر، اوڳر جو ڳوڙهو جيڪو وات ۾ اوڳاڇي.

سُرُ جمع سُرَ: ذ. [سن. سوَرَ = آواز] سُريلو آواز. علم موسيقيءَ مطابق آواز جي هيٺاهين ۽ مٿاهين، ستن درجن ۾ ورهايل آهي ١ دل مان نڪرندڙ آواز مور جهڙو ٢ پيٽ مان نڪرندڙ آواز پپيهي جهڙو ٣ ڇاتيءَ مان نڪرندڙ آواز رِڍَ جهڙو ٤ معدي مان نڪرندڙ آواز ڪُڪڙ جهڙو ٥ قلب مان نڪ

سَر (ذ): مٿو ، سِرُ. چوٽي ، ڪاميابي. انگ Sir سائين جناب ، ظرف. سِڌو ، سامهون سر اولهه = سڌو اولهه جي طرف. مٿي ، چوٽيءَ تي سَردار = سوليءَ تي. مٿان ، اڀو سَرِ ڪاپار = ٺيڪ مٿان، منجهند. تي ، وقت سَرِ مَجلس = مجلس جي وقت.

مخففن جي سمجھاڻي

(ج)= جمع؛ (ت) =اترادي ٻولي؛ (ل) = لاڙ جي ٻولي؛ (ڪ) = ڪوهستان ۽ ڪاڇي جي ٻولي؛ (ٿ) = ٿر يا ٿرپارڪر جي ٻولي؛ (ڍاٽ) = ٿر جي علائقي ڍاٽ يا ڍاٽڪي ٻولي؛ (ک) = کارو يا ٺٽي جي ساحلي علائقن جي ٻولي؛ (ڪ)-(لس) =ڪوهستان ۽ لس ٻيلي جي ٻولي؛ (ڪڇ) = ڪڇي رياست يا ڪڇي ۽ جتڪي ٻولي؛ (ذ) = اسم مذڪر؛ (ث) = اسم مؤنث؛ (ذ، صفت) =صفت مذڪر؛ (ث، صفت) = صفت مؤنث؛ (سن) = سنسڪرت؛ (هه) = هندي؛ (پرا) = پراڪرت؛ (ع) = عربي؛ (ب) = بلوچي؛ (ف) = فارسي؛ (انگ) = انگريزي

ادبي اصطلاحن جي تشريحي لغت مان:

سر

(Melody)

سر: اهو آواز (لهجو) جيڪو نسن (رڳن) مان نڪ جي ناسن (سوراخن) وسيلي ساهه سان گڏ نڪري ٿو. اصطلاحي زبان ۾ اهو من موهيندر (وڻندڙ) ترتيب ۽ تنظيم وارو آواز ، جيڪو سازن جي وڄت مطابق يا ائين ئي نڙيءَ مان سُريلو نڪري، ان کي ”سر “ چئبو آهي. علم موسيقيءَ (راڳ) مطابق ”سرگم راڳ“ جي ستن حصن (س – ر-گ-م-پ-ڌ-ن) مان هڪ حصي (ڀاڱي) کي ”سر“ سڏبو آهي. ”سر“ لفظ جي شروعات آڳاٽي دؤر ۾ سنڌ کان ٿي. موهن جي دڙي مان بوڙينڊو ۽ چنگ جا ساز مليا آهن، ناچڻيءَ جي مورتي ملي آهي، جنهن مان ثابت ٿئي ٿو ته هتي سر سنگيت عام هو. ان کانپوءِ تاريخي دور ۾ ڏٺو وڃي ته ان جا اُهڃاڻ هندي راڳ ۾ ملن ٿا، جنهن کي هندستاني قديم موسيقي (ٺمري) چئجي، ته بيجا نه ٿيندو. سنڌي زبان ۾ سر جي تاريخ غالباً سومرن جي ڏينهن کان ڏسڻ ۾ اچي ٿي.

سرائڪي سنڌي لغت مان: