ادغام

:جامع سنڌي لغات ۾

ادغام

اِدغامُ: ذ. [ع. اِدغامَ = لغام چاڙهڻ] ڪنهن لفظ ۾ هڪ حرف کي ٻئي متجانس يا هم مخرج حرف سان گڏي شد ڏيئي پڙهڻ ”مَددَتَ < مَدتَ؛ اِدتِخَارُ < اِدخار = يا اِذخاز وغيره“. سنسڪرت ۾ ان کي ”سَنڌِي“ چئبو آهي.

مخففن جي سمجھاڻي

(ج)= جمع؛ (ت) =اترادي ٻولي؛ (ل) = لاڙ جي ٻولي؛ (ڪ) = ڪوهستان ۽ ڪاڇي جي ٻولي؛ (ٿ) = ٿر يا ٿرپارڪر جي ٻولي؛ (ڍاٽ) = ٿر جي علائقي ڍاٽ يا ڍاٽڪي ٻولي؛ (ک) = کارو يا ٺٽي جي ساحلي علائقن جي ٻولي؛ (ڪ)-(لس) =ڪوهستان ۽ لس ٻيلي جي ٻولي؛ (ڪڇ) = ڪڇي رياست يا ڪڇي ۽ جتڪي ٻولي؛ (ذ) = اسم مذڪر؛ (ث) = اسم مؤنث؛ (ذ، صفت) =صفت مذڪر؛ (ث، صفت) = صفت مؤنث؛ (سن) = سنسڪرت؛ (هه) = هندي؛ (پرا) = پراڪرت؛ (ع) = عربي؛ (ب) = بلوچي؛ (ف) = فارسي؛ (انگ) = انگريزي

مفصل سنڌي لغت مان؛

ادغام

اعرابن سان:اِدغام: ]ا- مذ[ساڳئي مخرج وارا ٻه وينجن گڏجي ضم ٿيڻ جو عمل، ملي هڪ ٿيڻ، ڪو وينجن ڪنهن هم مخرج وينجن سان گڏي شد سان پڙهڻ (جهڙوڪ محبت =محّبت، تبسم = تبسّم) ٻن لفظن جي اکرن جو گڏجڻ.
*ادغام جا به قسم آهن: هڪ داخلي جو ٻيو خارجي.

* ]قديم سنڌيءَ ۾ ان کي ’سَنڌي‘ چئبو آهي[.

* ]ع: اِدغام = لغام چاڙهڻ[

مخففن جي سمجھاڻي

اسم تصغير (ا – تصغير)، اسم حاليه (ا – حاليه)، اسم خاص (ا – خاص)، اسم عام (ا – عام)، اسم فاعل (ا- فاعل)، اسم مصدر (ا – مص)، اسم مفعول (ا – مفعول)، حالت جري (ح – ج)، حالت فاعلي (ح – ف)، حالت مفعولي (ح – م)، حرف جر (ح – جر)، حرف جملو (ح – جملو)، حرف ندا (ح – ندا)، صفت (صفت)، فعل (فعل)، فعل لازمي (فعل لازمي)، فعل متعدي (فعل متعدي)، فعل متعدي بالواسطه (فعل متعدي بالواسطه)، فعل مجهول (فعل مجهول)، مذڪر (مذ)، مؤنث (مث)، واحد (و)، جمع (ج). -’مفصل سنڌي لغت‘ ۾ مختلف ٻولين ۽ لهجن جون نشانيون هيٺينءَ ريت ظاهر ڪيون ويون آهن. اترادي لهجو (ات)، اپڀرنس (اپ)، انگريزي (انگ)، براهوي/بروهڪي (بر)، بلوچي (ب)، ترڪي (تر)، ٿري (ٿ)، پراڪرت (پرا)، پشتو (پش)، پنجابي (پنج)، جتڪي لهجو (جت)، جپاني (جپ)، چيني (چ)، روسي/رشين (رش)، سرائيڪي (سرا)، سنڌي (س)، سنسڪرت (سن)، عربي (ع)، فارسي (ف)، قديم سنڌي (ق - س)، ڪڇي (ڪ)، ڪوهستاني لهجو (ڪوهه)، گجراتي (گ)، لاڙي (س.ل)، لاسي (لس)، مارواڙي (ما)، هندڪو (هه)، هندي (هند)، يوناني (يو)

ادبي اصطلاحن جي تشريحي لغت مان:

ادغام

(Assimilation)

لسانيات جي حوالي سان ’ادغام‘ جو مطلب آهي ته لفظن ۾ ٻن ساڳين لاڳيتن حرفن کي شد سان گڏي هڪ ڪري اچارڻ. ادغام ٻن قسمن جو ٿيندو آهي هڪڙو لفظ جي اندر آواز جو، جيئن مس+س = مسس ۽ ٻيو ٻن لفظن جو ميل جيئن ”اگهه گهڻو“ آهي ۾ ٻئي ’گهه‘ جا آواز گڏجي ويندا آهن ۽ ”اگهڻو“ اچارڻ ۾ ايندو آهي.

ادغام سان لاڳاپيل لفظ