Out, out-side, without.

The sea, ocean, the river Indus is also so called. Extravagant, or wonderful talk. A fleet.

(Meter)

شعر جي ارڪانن ۽ وزنن جي مجموعي کي ”بحر“ ڪوٺيندا اھن. ”بحر“ عربي لفظ آهي، جنهن جي لغوي معنيٰ آهي، ”سمنڊ. اصطلاحي معنيٰ موجب، اهو مقرر ڪيل تُڪن جو نظام، جنهن سان شعر جو وزن پورو ڪري بيهارجي. ”بحر“ جي مقرر تُڪن کي عربيءَ ۾ ”ارڪان“ چئبو آهي. اهي ارڪان شعر جي وزن جا ماپا آهن. مطلب ته شعر جي وزن واري ماپي يا تارازيءَ کي علم عروض جي قاعدي موجب ”بحر“ چئبو آهي. عام طور شعر ٻن مصرعن جو ٿيندو آهي ۽ هر هڪ مصرع ۾ چار رڪن هوندا آهن. اهڙيءَ طرح ٻن مصرعن ۾ ڪل اٺ رڪن ٿين ٿا، جن مان هڪ ”بحر“ جڙي ٿو. جيڪو ’سالم‘ يا ’مثمن‘ هوندو آهي. بحرن ۾ ارڪانن جو انداز گهٽ وڌ به ٿيندو آهي، ان حوالي سان انهن بحرن کي محذوف ۽ مقصور به چوندا آهن. عربي ۽ فارسيءَ ۾ شعر جا مکيه بحر 19 آهن، جن مان عام مروج 11 آهن، جن مان ڇهه بحر ’رجز‘، رمل، ڪامل، متدارڪ، متقارب ۽ هزج آهن ۽ ٻيا 5 بحر، خفيف، سريع، محبتث، مضارع ۽ منسرخ آهن.

سمنڊ، گهڻو پاڻي